मिश्किल आणि विनोदी आवाजाचे
धनी बद्रुद्दिन काझी तथा जॉनी वॉकर
(यशवंत हरणे, धुळे)
“सर जो तेरा चकराये, या दिल डूबा जाये” तसेच” ऐ दिल है मुश्किल जीना यहा ,जरा हटके जरा बचके ये है बॉम्बे मेरी जान ” अशा अनेक गीतांमधून आपल्या आवाजाची विशेष शैली आणि अभिनयाने सिने रसिकांचे मन जिंकून घेणारे तसेच बस कंडक्टरची नोकरी ते मायानगरीपर्यंतचा यशस्वी प्रवास करणारे बद्रुद्दीन जमालुद्दीन काझी उर्फ जॉनी वॉकर यांचा आज स्मृती दिवस.
जॉनी वॉकर तथा बुद्रुद्दीन जमालुद्दीन काझी यांचा जन्म 11 नोव्हेंबर 1926 मध्ये इंदोर येथे झाला. त्यांचे वडील मिल मजूर होते. मात्र कारखाना बंद पडल्यामुळे रोजगाराच्या शोधासाठी 1942 च्या सुमारास 15 सदस्य असणाऱ्या काझी परिवाराने मुंबई गाठले. परिवाराच्या उदरनिर्वाहासाठी मग बद्रुद्दीन काझी यांना देखील रोजगार शोधावा लागला. त्यांनी मुंबईमध्येच बस कंडक्टरची नोकरी सुरू केली. मुळातच लहानपणापासून मिमिक्री करणे आणि टाइमिंग साधून विनोद करणे हा त्यांचा स्थायी स्वभाव असल्यामुळे त्यांनी नोकरी करत असताना प्रवाशांचे मनोरंजन करणे देखील सुरू केले .अशातच चित्रपट निर्माते के. आसिफ यांचा मॅनेजर रफिक यांच्या समवेत बद्रुद्दीन यांची ओळख झाली. यातूनच त्यांना फिल्म इंडस्ट्रीमध्ये गर्दीमध्ये अभिनय करण्याचे रोल मिळू लागले. यासाठी त्यांना पाच रुपये मोबदला देखील मिळू लागला. याच कालावधीत त्यांना आखरी पैमाने या चित्रपटात एक लहान भूमिका मिळाली. त्याचा मोबदला ८० रुपये मिळाला. त्यामुळे बद्रुद्दीन फार खुश झाले. कारण बस कंडक्टरची नोकरी करत असताना त्यांना एका महिन्यात 26 रुपये वेतन मिळत होते. त्या तुलनेत 80 रुपये मिळाल्याने त्यांचा आनंद वाढणे स्वाभाविकच होते. बस कंडक्टरची नोकरी करत असताना एके दिवशी बलराज साहनी यांचे लक्ष विनोद करणाऱ्या बद्रुद्दिन यांच्याकडे गेले. त्यावेळी बलराज साहनी हे बाजी चित्रपटाच्या लेखन करीत होते .साहनी यांनी बदृद्दिन यांना भेटून त्यांना ऑडिशन देण्याची ऑफर दिली. त्यानुसार बद्रुद्दीन आणि अभिनेता गुरुदत्त यांची बलराज साहनी यांनी भेट घालून दिली. यावेळी गुरुदत्त यांनी बद्रुद्दीन यांना दारुड्याची ऍक्टिंग करण्यास सांगितले. ही एक्टिंग पाहताच गुरुदत्त यांनी बाजी चित्रपटात बद्रुद्दीन यांना संधी दिली. येथूनच खऱ्या अर्थाने बद्रुद्दिन यांचा चित्रपटसृष्टीतला प्रवास सुरू झाला. मात्र त्या पुढेही बद्रुद्दिन ते जॉनी वॉकर हा नावाचा प्रवास अधिक मनोरंजक असा आहे. त्यांना या नावाची ओळख गुरुदत्त यांनीच मिळवून दिली. त्यामुळे पहिल्यांदा जॉनी वॉकर यांचे नाव टॅक्सी ड्रायव्हर या चित्रपटाच्या श्रेय नामावलीच्या यादीत झळकले.
जॉनी वॉकर यांची विनोद करण्याची आणि संवाद फेकीची स्टाईल वेगळीच होती. पडद्यावर त्यांना पाहताच क्षणी प्रेक्षकांच्या ओठावर हसू आल्याशिवाय राहत नव्हते. अनेक चित्रपटांमध्ये त्यांच्यावर गाणे देखील चित्रित करण्यात आले .या विशेषता सीआयडी चित्रपटात” ऐ दिल है मुश्किल है जीना यहा” या गाण्यासाठी मोहम्मद रफी यांनी आवाज दिला. मजरुह सुलतानपूरी यांच्या गाण्याला ओ.पी. नय्यर यांनी दिलेले संगीत आज देखील चित्रपट रसिकांचे मनोरंजन करते. 1957 च्या सुमारास आलेल्या मधुमती चित्रपटात” जंगल मे मोर नाचा” या शैलेंद्र यांनी लिहिलेल्या गाण्याला पुन्हा मोहम्मद रफी यांनी आवाज दिला. सलील चौधरी यांचे हे संगीत प्रेक्षकां आजही स्मरणात आहे. याबरोबरच 1955 मध्ये आलेला मिस्टर अँड मिसेस 55 यातील “जाने कहा मेरा जिगर गया जी “हे गाणे देखील अशाच पद्धतीने गाजले. गुरुदत्त यांच्या 1957 मध्ये आलेल्या प्यासा या चित्रपटात” मालिश तेल मालिश” हा जॉनी वॉकर यांचा आवाज आणि त्यानंतर मोहम्मद रफी यांनी म्हटलेले “सर जो तेरा चकराये, या दिल डूबा जाये ” या साहीर लुधियानवी यांचे गीतास एस.डी. बर्मन यांनी संगीत दिले. हे गाणे तर आजही प्रेक्षक विसरू शकत नाही. राज कपूर यांच्या 1956 मध्ये आलेल्या चोरी चोरी या चित्रपटात “ऑनलाइन क्लिअर “या गाण्यांमध्ये डझनभर मुले आणि पत्नी यांच्यासोबत जॉनी वॉकर यांनी सादर केलेले गाणे प्रेक्षकांना आजही स्मरणात आहेत. जॉनी वॉकर यांनी बाजी, आंधिया, जाल, टॅक्सी ड्रायव्हर, आरपार, बाराती, श्री 420, नया दौर ,मधुमती, चौदहवी का चांद ,आनंद ,शान अशा सुमारे 300 पेक्षा जास्त चित्रपटात अभिनय केला. यातील बहुसंख्या चित्रपट बॉक्स ऑफिसवर चांगलेच गाजले. अभिनेता कमल हसन यांच्या समवेत 1998 मध्ये त्यांनी केलेला चाची 420 या चित्रपटातील विनोद देखील प्रेक्षकांनी पसंत केला. विशेषता जॉनी वॉकर हे कधीही मद्यपान करीत नव्हते. मात्र चित्रपटाच्या पडद्यावर त्यांना मद्यपी व्यक्तीचा रोल करावा लागत होता. अशावेळी जॉनी वॉकर हे दारू पिऊनच काम करत असल्याचा अभिनय करण्यात त्यांना यश येत होते. जॉनी वॉकर यांनी गुरुदत्त, दिलीप कुमार ,राज कपूर, मनोज कुमार ,अमिताभ बच्चन, शशी कपूर, कमल हसन अशा अनेक दिग्गज कलावंतां बरोबर काम केले. मात्र त्यांच्यासमोर जॉनी वॉकर येताच प्रेक्षकांची दाद मात्र त्यांनाच मिळत होती. त्यामुळे दिग्गज अभिनेता चित्रपटात असला तरीही विनोद करण्यासाठी जॉनी वॉकर असावे, यासाठी दिग्दर्शकांचे विशेष प्रयत्न राहत होते. त्यामुळेच 50 च्या दशकापासून जॉनी वॉकर यांचा सुरू झालेला अभिनयाचा प्रवास हा 1998 पर्यंत प्रेक्षकांनी पसंत केला.
